Een stijve onderrug? Wat zijn de mogelijke oorzaken?

Een stijve onderrug komt vaak voor bij lage rugpijn. Er zijn verschillende verklaringen voor een stijve onderrug. Stijfheid in de rug kan plotseling ontstaan of geleidelijk. Ook kan deze kortdurend, langdurend of blijvend zijn.

Kortdurende stijfheid

Kortdurende stijfheid in de lage rug komt met name voor bij het opstaan uit bed. Of wanneer je een tijd hebt gezeten. Deze trekt vaak weer snel weg zodra je in beweging komt. Meestal na enkele minuten of wanneer de spieren warm worden. Deze stijfheid wordt vaak veroorzaakt door stijve spieren.

Langdurige stijfheid

Met langdurige stijfheid hebben we het over stijve spieren of gewrichten die langer dan een aantal minuten aanhouden. In de meeste gevallen gaat dit om gewrichtsstijfheid. Dit kan komen door een ontsteking of artrose(slijtage) in de rug. Deze stijfheid kan wel 15-30 minuten duren. En is soms blijvend aanwezig.

Locatie van de stijfheid

Ook kan de plek van de stijfheid verschillen. De stijfheid kunnen in de spieren zitten rondom de wervelkolom. Of in de botten, of ook lager zitten rondom de bekken. De plek kan belangrijk zijn om de oorzaak aan te wijzen. Een arts of therapeut kan daarnaast een bewegingsonderzoek om te testen waar de stijfheid zit.

Acute stijfheid in de onderrug

Vaak ontstaat een stijve onderrug na een overbelasting. De theorie is dat bij aspecifieke lage rugpijn er een beschadiging van de spieren, banden, tussenwervelschijven of wervels is.

Bij een acute overbelasting kan er weefselschade ontstaan. Dit kan minimaal zijn of heftiger. Bijvoorbeeld: een lichte verrekking van de spier of een grotere beschadiging zoals een breuk.

Het beschermingsmechanisme van het lichaam werkt in alle gevallen vrijwel hetzelfde. In mindere of in meerdere mate. Om het weefsel te beschermen geeft het lichaam een pijnsignaal. Dit zorgt ervoor dat je opmerkt dat er sprake is van schade.

Daarnaast zie je dat de spieren rondom de beschadiging stijf worden. Doordat de spieren stijf worden, gaat het bewegen moeizamer. Ook heeft dit een doel: namelijk zorgen dat je dit opmerkt en rust pakt.

Ook kan de plek van de stijfheid veranderen. Dit is vaak het gevolg van compensatie houdingen. Door forse lage rugpijn kan het onmogelijk zijn om de rug te ontspannen. Omdat een aantal spieren te strak staan. Het gevolg is dat de spieren daaromheen op den duur ook overbelast raken. Deze kunnen dan ook stijfheid geven.

Ook kan er een acute stijfheid ontstaan door een ontsteking. Verderop kun je hier meer over lezen.

Stijve onderrug na een activiteit

Stijfheid in de lage rug kan ontstaan na een activiteit die te maken heeft met bewegen:

• stijve rug na oefeningen
• stijve rug na het wandelen
• stijve rug na het sporten
• stijve rug na het hardlopen
• stijve rug na een 'verkeerde' of plotselinge beweging

Stijfheid in de lage rug kan ook ontstaan na een bepaalde houding:

• na het slapen
• na het zitten in de auto
• na een tijd zitten
• na voorover gebogen staan

Vaak geeft de lange duur van de houding een reactie op de spieren of de gewrichten.

Langdurige stijfheid in de onderrug

Een andere oorzaak van een stijve rug is gewrichtspijn. In Nederland blijkt 1 op de 3 vrouwen en 1 op de 4 mannen gewrichtsklachten te hebben. Dit neemt toe wanneer de leeftijd stijgt. Pijn onder in de rug is de meest voorkomende klacht bij vrouwen en mannen.

Gewrichtspijn kan ontstaan na een ongeval maar ook door een inwendige oorzaak. Dit is vaak een ontsteking.  Reumatische aandoeningen zijn een voorbeeld van een inwendige ontsteking.

Reumatische aandoeningen

Onder reuma valleen veel verschillende soorten pijnlijke aandoeningen. Reumatische aandoeningen kunnen in de gewrichten, botten, pezen, peesscheden, slijmbeurzen, spieren en zenuwen plaatsvinden.

Ook is er een verschil tussen plotselinge ontstane reuma (acuut) en chronische reumatische aandoeningen. Ook zijn er verschillende oorzaken. Zoals een ontsteking en degeneratie.

Voorbeelden van acute reumatische aandoeningen:

• gewrichtsreuma (artritis)
• septische artritis
• acuut reuma

Voorbeelden van chronische gewrichtsreuma:

• arthrosis deformans (artrose)
• chronische gewrichtsreuma (artritis) (ziekte van Bechterew)

Gevolgen van reumatische aandoeningen

Reumatische aandoeningen zijn pijnlijk. Dit kan leiden tot een beperking in bewegen. Hierdoor neemt de spiermassa af en kan op langer termijn de kwaliteit van de gewrichten ook afnemen. Ook kunnen chronische klachten leiden tot een gestoord bewegingspatroon en meer spierspanning.

Artritis of Artrose?

Artritis is vaak een acute ontsteking. De ontsteking vindt meestal plaats in het synovium van een gewricht. Dit is een soort slijmvlies om het gewricht heen waar vocht in zit. Deze klachten krijg je bij artritis:

• pijn in rust
• pijnklachten bij aanvang van bewegen
• pijn in verloop van bewegen
• ochtendstijfheid
• algemene symptomen (zoals: koorts, zwelling, warmte, algeheel ziek voelen)

Artrose is een gewrichtsaandoening die langdurig hetzelfde kan blijven maar ook langzaam minder wordt. Artrose is ook een natuurlijk fenomeen die kan voorkomen in alle gewrichten bij het ouder worden. Ook zijn er individuele verschillen. Bij artrose gaat het met name om het gewrichtskraakbeen. Deze klachten zijn herkenbaar bij artrose:

• pijnklachten in verloop van bewegen
• startstijfheid

Wat te doen bij kortdurende stijfheid?

Kortdurende stijfheid is vaak een signaal dat de spieren overbelast zijn. Probeer langdurige houdingen en belasting te beperken. Neem gedoseerde rust en wissel af met bewegen.

Ook kunnen oefeningen helpen om de stijfheid te verminderen en de spieren te ontspannen. Klik hier voor een samengesteld oefenprogramma.

Wat te doen bij aanhoudende stijfheid?

Neem altijd contact op met de huisarts bij aanhoudende stijfheid in de lage rug. Zeker wanneer dit gepaard gaat met veel pijn en als je je niet goed voelt (koorts, ziek voelen).